Stan faktyczny: skomplikowany , za życia matka darowała jednemu z dzieci mieszkanie. Drugie dziecko pozbawione spadku występuje po śmierci matki – ale nie do rodzeństwa- obdarowanego, tylko do jego dziecka, które odziedziczyło darowaną nieruchomość, gdyż obdarowany rodzic już zmarł.
Stan prawny,
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Powódka ma na uwadze, że ochrona praw najbliższej rodziny zmarłego należy do podstawowych założeń prawa spadkowego. Powstanie uprawnienia do zachowku jest w tej sprawie, w konkretnym stanie faktycznym uzasadnione powołaniem powódki do spadku z ustawy.
Bezspornym w sprawie jest również, że ojciec pozwanej otrzymał w darowiźnie nieruchomość zmarłej. Wynika to wprost z treści załączonego aktu notarialnego.
Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 30 stycznia 2008 r., sygn. akt III CSK 255/07, zwrócił uwagę właśnie na taką sytuację uznając, że: „Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 k.c.”. Zdaniem orzekającego we wskazanej sprawie Sądu niedopuszczalna w polskim systemie prawnym byłaby sytuacja, że cały majątek po zmarłym, jeszcze za jego życia, otrzymuje inna osoba, a spadkobierca uprawniony do zachowku nie uzyskuje żadnych praw.
Wyrok
Sądu Najwyższego
z dnia
I CSK 381/17
Dziedziczenie zobowiązania do uzupełnienia zachowku.
TEZA aktualna
Zobowiązanie do uzupełnienia zachowku ciążące na obdarowanym (art. 1000 § 1 k.c.) przechodzi na jego następców prawnych także wówczas, gdy obdarowany zmarł przed otwarciem spadku po darczyńcy (art. 922 § 1 k.c.).
